รู้จักและเข้าใจ ‘โรคไบโพลาร์’ รู้ไว รักษาหาย !!

รู้จักและเข้าใจ ‘โรคไบโพลาร์’ รู้ไว รักษาหาย !!

30 มีนาคมของทุกปี เป็น “วันไบโพลาร์โลก” กรมสุขภาพจิต ชวนทำความรู้จัก “โรคไบโพลาร์” ระบุ รู้ไว รักษาหาย

วันที่ 30 มีนาคม เป็น “วันไบโพลาร์โลก” (World Bipolar Day: WBD) เกิดขึ้นจากการริเริ่มของ 3 องค์กรที่เกี่ยวข้องกับโรคนี้ คือ เครือข่ายโรคไบโพลาร์ของทวีปเอเชีย Asian Network of Bipolar Disorder (ANBD) , International Bipolar Foundation (IBPF) และ สมาพันธ์โรคไบโพลาร์สากล International Society for Bipolar Disorders (ISBD) เพื่อชักชวนประชาคมโลกตระหนักถึงปัญหาโรคไบโพลาร์ที่มีผู้ป่วยเพิ่มมากขึ้น และกระตุ้นให้ผู้ป่วยเข้าถึงบริการทางการแพทย์

ทั้งนี้ การกำหนดให้มีการเฉลิมฉลองในวันที่ 30 มีนาคมของทุกปี เนื่องจากในวันดังกล่าว ยังเป็นวันคล้ายวันเกิด ของ “Vincent Van Gogh” ศิลปินระดับโลก ที่คาดว่า เป็นหนึ่งในผู้ป่วยโรคไบโพลาร์

กรมสุขภาพจิต กระทรวงสาธารณสุข ระบุว่า หากลองสังเกตดี ๆ ปฎิเสธไม่ได้ว่า ความเครียดในชีวิตประจำวันพบได้บ่อยมากขึ้น ท่ามกลางการแพร่ระบาดของเชื้อไวรัสโควิด-19 และยังส่งผลกระทบทั้งทางร่างกายและจิตใจ แต่กลับมีความผิดปกติทางด้านอารมณ์อีกชนิดหนึ่งที่พบได้ไม่ยากนัก ทว่า ตัวผู้ป่วยเองอาจยังไม่รู้ว่า ตนป่วย หรือรู้สึกลำบากใจที่จะยอมรับ ไม่กล้าไปพบแพทย์ ทำให้ไม่ได้รับการรักษาที่ถูกต้องและเหมาะสม ก่อให้เกิดสิ่งที่ไม่คาดคิด และความทุกข์ใจต่อคนในครอบครัวและคนรอบข้างได้

โรคที่ว่านี้คือ ‘โรคไบโพลาร์’ (Bipolar Disorder) หรือ ‘โรคอารมณ์สองขั้ว’ เนื่องใน วันไบโพลาร์โลก ที่ใกล้เข้ามา กรมสุขภาพจิต กระทรวงสาธารณสุข จึงร่วมมือกับ ราชวิทยาลัยจิตแพทย์แห่งประเทศไทย สมาคมจิตแพทย์แห่งประเทศไทย สำนักงานหลักประกันสุขภาพแห่งชาติ โดยการสนับสนุนจาก ซาโนฟี่ ประเทศไทย ในการสร้างความเข้าใจที่ถูกต้องเกี่ยวกับโรคนี้ เพื่อให้ความช่วยเหลือผู้ที่มีอาการและคนในครอบครัวในการรักษา รับมือกับโรค เพื่อที่จะสามารถดำเนินชีวิตในสังคมได้อย่างปกติในที่สุด

หลายคนอาจมีคำถามว่า โรคไบโพลาร์ คืออะไร โรคไบโพลาร์ เป็นความผิดปกติทางอารมณ์ชนิดหนึ่งที่มีการขึ้นและลงของอารมณ์อย่างรุนแรง โดยสาเหตุสำคัญเกิดจากสารเคมีในสมองทำงานผิดปกติ หรืออาจเกิดในผู้ที่มีความเครียดสะสม หรืออดนอนบ่อย ๆ ร่วมด้วย

การแสดงออกทางอาการแบ่งได้เป็น 2 กลุ่ม คือ กลุ่มอาการแมเนีย (Mania) คือ อารมณ์ดี คึกคัก สนุกสนาน และกลุ่มอาการซึมเศร้า (Depress) จึงเรียกโรคนี้ว่า โรคอารมณ์สองขั้ว (ขั้วบวก = แมเนีย และ ขั้วลบ = ซึมเศร้า)

โดยปกติในแต่ละวัน คนเราจะมีอารมณ์ขึ้น ๆ ลง ๆ อยู่ในระดับหนึ่งแล้วกลับมาดำเนินชีวิตได้ตามปกติ รับผิดชอบหน้าที่การงาน ครอบครัว สังคมได้ แต่คนที่มีอารมณ์ผิดปกติ คือ เกิดอารมณ์ขั้วบวกหรืออารมณ์ขั้วลบเป็นเวลา 1 – 2 สัปดาห์ขึ้นไป และไม่สามารถกลับเข้าสู่อารมณ์ปกติได้ ส่งผลกระทบต่อการดำเนินชีวิตประจำวันและความสัมพันธ์กับผู้คนรอบตัว

การสังเกตอาการเริ่มต้นนั้นทำได้ไม่ยาก โดยทั่วไปผู้ป่วยจะมีสัญญาณเริ่มต้น ได้แก่

1) ขั้วบวก คือ หงุดหงิดง่าย นอนไม่หลับ 2-3 วัน พูดมากขึ้น ร่าเริงผิดปกติ หรือในบางคนอาจจะมีพฤติกรรมใช้จ่ายฟุ่มเฟือย

2) ขั้วลบ คือ เศร้าผิดปกติ รู้สึกว่าตัวเองไร้ค่า เบื่อหน่ายไม่อยากทำอะไร คิดลบ รู้สึกไม่อยากมีชีวิต

หากญาติหรือคนใกล้ชิดสังเกตเห็นอาการเริ่มต้นดังกล่าว ไม่จำเป็นต้องวิตกกังวล อาการเหล่านี้ไม่รุนแรง และ สามารถจัดการได้ แนะนำให้โทรศัพท์ไปปรึกษาที่โรงพยาบาลว่า ควรต้องทำอย่างไรเมื่อผู้ป่วยเกิดความเจ็บป่วย หรือพาผู้ป่วยไปโรงพยาบาล หรือปรึกษาปัญหาสุขภาพจิตได้ที่ สายด่วนกรมสุขภาพจิต โทร. 1323 หรือทาง https://www.facebook.com/helpline1323

เมื่อพูดถึงการรักษา หลายคนมักมีความเข้าใจผิดว่า โรคไบโพลาร์ ไม่สามารถรักษาหายได้ แต่ในความเป็นจริง โรคไบโพลาร์ สามารถรักษาได้ ด้วยการใช้ยาเป็นวิธีการรักษาหลัก โดยแพทย์จะให้ยาทางจิตเวช เพื่อปรับสารสื่อประสาทและควบคุมอารณ์ พร้อมให้คำแนะนำเกี่ยวกับโรคและยา รวมถึงการดูแลตนเองในด้านต่าง ๆ ควบคู่กันไป

สำหรับผู้ป่วยบางราย แพทย์อาจแนะนำให้ทำจิตบำบัดร่วมด้วยเพื่อให้สามารถจัดการกับความเครียดได้ดียิ่งขึ้น และลดความขัดแย้งกับคนรอบข้างที่เป็นสาเหตุของความเครียด โดยข้อห้ามหลัก ๆ คือ ไม่ควรหยุดยาเอง ไม่ควรอดนอน และไม่ควรใช้สารเสพติดหรือดื่มแอลกอฮอล์ ซึ่งผู้ป่วยส่วนใหญ่จะหายจากอาการผิดปกติ และกลับไปใช้ชีวิตประจำวันได้ หากได้รับการรักษาที่ถูกต้อง

นอกจากนี้ กรมสุขภาพจิต กระทรวงสาธารณสุข พร้อมพันธมิตร ยังได้จัดทำตารางประเมินสุขภาพอาการทั้งสองขั้วอารมณ์ของ ‘โรคไบโพลาร์’ แบบง่าย ๆ เพื่อใช้ทดสอบตนเอง และใช้สังเกตคนในครอบครัวและคนรอบข้าง จะได้พบแพทย์และหาแนวทางรักษาได้อย่างถูกวิธีได้โดยไว ซึ่ง โรคไบโพลาร์ หากรู้ไว สามารถรักษาได้และสามารถใช้ชีวิตประจำวันร่วมกับคนอื่นในสังคมได้อย่างมีความสุข

โรคไบโพลาร์ เป็นโรคทางอารมณ์ที่ทุกคนก็มีโอกาสเป็นได้ แต่น้อยคนนักจะรู้จัก และเข้าใจว่า โรคไบโพลาร์รักษาหายได้ หากสนใจหาคำตอบเพิ่มเติมเกี่ยวกับโรคนี้ สามารถเข้าร่วมกิจกรรม “ใกล้ไกล ไบโพลาร์อุ่นใจ ด้วยจิตเวชทางไกล” ที่จะจัดขึ้นในวันที่ 30 มีนาคม เวลา 14.30 น. - 16.30 น. โดยความร่วมมือระหว่างกรมสุขภาพจิต กระทรวงสาธารณสุข ราชวิทยาลัยจิตแพทย์แห่งประเทศไทย สมาคมจิตแพทย์แห่งประเทศไทย สำนักงานหลักประกันสุขภาพแห่งชาติ โดยการสนับสนุนจาก ซาโนฟี่ ประเทศไทย ถ่ายทอดสดผ่านทางเพจของกรมสุขภาพจิต กระทรวงสาธารณสุขที่ https://www.facebook.com/THAIDMH

//..................