สุดยิ่งใหญ่ “โขน” ตอน “สืบมรรคา” ครั้งแรกหลังยูเนสโกประกาศรับรองฯ

มูลนิธิส่งเสริมศิลปาชีพฯ เตรียมจัดแสดง “โขน” รามเกียรติ์ ตอน “สืบมรรคา” ผสานความตระการตาของฉากเทคนิคที่พิเศษกว่าทุกปี วันที่ 6 พฤศจิกายน - 5 ธันวาคม 2562 ณ หอประชุมใหญ่ ศูนย์วัฒนธรรมแห่งประเทศไทย ซื้อบัตรได้แล้ววันนี้ ที่ไทยทิคเก็ต เมเจอร์ ทุกสาขา 

          ด้วยพระมหากรุณาธิคุณของสมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ พระบรมราชชนนีพันปีหลวงที่ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้จัดแสดงโขนมูลนิธิส่งเสริมศิลปาชีพฯ ซึ่งเป็นมรดกทางวัฒนธรรมอันล้ำค่าของชาติเป็นประจำทุกปี และนับเป็นวาระพิเศษที่องค์การการศึกษาวิทยาศาสตร์และวัฒนธรรมแห่งสหประชาชาติหรือยูเนสโกประกาศขึ้นทะเบียนการแสดงโขนไทย (KHON: MASKED DANCE DRAMA IN THAILAND) เป็นมรดกภูมิปัญญาทางวัฒนธรรมของมนุษยชาติ (Representative List of the Intangible Cultural Heritage of Humanity) โดยเป็นมรดกทางวัฒนธรรมของไทยรายการแรกที่ได้รับการขึ้นทะเบียน เมื่อเดือนพฤศจิกายน  2561 ที่ผ่านมา

          เพื่อเผยแพร่นาฏศิลป์ชั้นสูงอันเก่าแก่ของไทย อีกทั้งเพื่อให้คนรุ่นใหม่ร่วมสืบสานวัฒนธรรมไทยให้คงอยู่สืบไป ในปี 2562มูลนิธิส่งเสริมศิลปาชีพฯ ในสมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ ได้เลือกบทโขนรามเกียรติ์ ตอน “สืบมรรคา” มาจัดแสดงตามรูปแบบโขนหลวง ผสานกับความตระการตาของฉากเทคนิคที่พิเศษกว่าทุกปีที่ผ่านมา

          นายอิทธิพล คุณปลื้ม รัฐมนตรีว่าการกระทรวงวัฒนธรรม กล่าวแสดงความยินดีที่ได้ร่วมเป็น ส่วนหนึ่งในการเผยแพร่การแสดงโขนสู่สายตาชาวไทยและชาวต่างประเทศ ผ่านการแสดงโขนมูลนิธิส่งเสริมศิลปาชีพ ในสมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ ตลอดระยะเวลากว่า 10 ปี เป็นที่ประจักษ์ในพัฒนาการของการแสดงโขนมาอย่างต่อเนื่อง ทั้งรูปแบบ เทคนิคการแสดง จึงทำให้เป็นที่เลืองลือของประชาชนทุกสาขาอาชีพ ตลอดจนสถาบันการศึกษา เด็ก และเยาวชน ให้ความสนใจมาชมโขนกันเพิ่มมากขึ้นทุกปี

           “โขน เป็นนาฏศิลป์และศิลปะชั้นสูงที่เก่าแก่ของไทยที่มีมาตั้งแต่สมัยกรุงศรีอยุธยา มีเอกลักษณ์โดดเด่น รวมศาสตร์และศิลป์หลายแขนงเข้าไว้ด้วยกัน ทั้งนาฏศิลป์ ดนตรี วรรณกรรม พิธีกรรม และงานช่างฝีมือต่าง ๆซึ่งแสดงให้เห็นถึงพระปรีชาสามารถของพระบรมราชชนนีพันปีหลวง ที่ทรงมองการณ์ไกลในการที่ทรงฟื้นฟูการแสดงโขน เพื่อให้เป็นวัฒนธรรมของชาติ และทรงมุ่งหวังให้ประชาชนคนไทยช่วยกันสืบสานวัฒนธรรมอันมีคุณค่านี้ต่อไป” รมว.กระทรวงวัฒนธรรม กล่าว

          ท่านผู้หญิงจรุงจิตต์ ทีขะระ เลขาธิการมูลนิธิส่งเสริมศิลปาชีพฯ และประธานคณะกรรมการจัดการแสดงโขนมูลนิธิส่งเสริมศิลปาชีพฯ กล่าวถึงการแสดงโขนมูลนิธิส่งเสริมศิลปาชีพฯ ซึ่งเปิดแสดงนับตั้งแต่ พ.ศ. 2550 รวมทั้งสิ้น 8 ตอน ได้แก่ ศึกพรหมาศ, นางลอย, ศึกมัยราพณ์, จองถนน, ศึกกุมภกรรณ ตอน โมกขศักดิ์, ศึกอินทรชิต ตอนนาคบาศ, ศึกอินทรชิต ตอน พรหมาศ และพิเภกสวามิภักดิ์ ซึ่งประสบความสำเร็จเป็นอย่างดี โดยในปีนี้จัดแสดงตอน “สืบมรรคา” ซึ่งมีเนื้อหาสนุกสนาน หลากรส และชวนติดตามไปกับการผจญภัยของหนุมานทหารเอกของพระราม นอกจากนี้ยังมีตัวละครใหม่ ๆ เช่น นกสัมพาที นางผีเสื้อสมุทร นางอังกาศตไล ยักษ์ปักหลั่น และที่น่าจับตาชมคือเครื่องแต่งกายของตัวละครที่แปลกตากว่าตอนอื่น ๆ เช่น ทศกัณฐ์หน้าทอง ที่มีผ้าคล้องไหล่ พวงมาลัยคล้องพระกรขวา และพัดด้ามจิ้วจันทน์ที่ใช้สะบัดประกอบท่ารำ รวมถึงจะได้ชมกระบวนรำฉุยฉายทศกัณฐ์ลงสวนที่สวยงาม แสดงความเจ้าชู้ยักษ์ของตัวทศกัณฐ์ที่เข้าไปเกี้ยวพาราสีนางสีดา

          ประธานคณะกรรมการอำนวยการจัดการแสดงฯ กล่าวต่ออีกว่าตลอดระยะเวลากว่า 10 ปีที่ผ่านมาก็ยังมีผู้พลาดชมการแสดงโขนมูลนิธิส่งเสริมศิลปาชีพฯ และได้รับคำเรียกร้องให้จัดทุกปี “สมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์พระบรมราชินีนาถ พระบรมราชชนนีพันปีหลวง ทรงปลาบปลื้มพระราชหฤทัยที่การแสดงโขนประสบความสำเร็จเกินคาด ทั้งได้เกิดปรากฏการณ์ใหม่ในสังคมไทย ที่คนหนุ่มสาว และเด็ก ๆ พากันจูงผู้เฒ่า ผู้แก่ในครอบครัวไปชมโขนกันอย่างเนืองแน่น อันเป็นภาพที่น่าชื่นใจอย่างยิ่ง จึงมีพระราชเสาวนีย์ให้จัดการแสดงโขนต่อเนื่องกันทุกปี ด้วยทรงเห็นความสำคัญในโขนซึ่งเป็นนาฏศิลป์ชั้นสูงของชาติ และทรงมีพระราชประสงค์ที่จะกระตุ้นให้คนไทยเห็นความสำคัญและช่วยกันอนุรักษ์การแสดงโขนให้คงอยู่สืบไป”

          อาจารย์ประเมษฐ์ บุญยะชัย ที่ปรึกษาอาวุโส กล่าวว่า ด้วยพระบารมีของสมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ พระบรมราชชนนีพันปีหลวง ที่ทรงรื้อฟื้นการแสดงโขนให้กลับคืนมาเป็นที่สนใจของประชาชนชาวไทยมากว่าทศวรรษทำให้มรดกทางวัฒนธรรมของไทยไม่สูญไปกับกาลเวลา
ไม่ว่าจะเป็น การถ่ายทอดองค์ความรู้ทางด้านนาฏศิลป์จากรุ่นสู่รุ่น การฟื้นฟูเครื่องแต่งกายโขนแบบโบราณ รวมทั้งการสืบทอดผู้แสดงโขนรุ่นใหม่ ๆ ซึ่งล้วนเป็นพระมหากรุณาธิคุณของพระองค์ท่านทั้งสิ้น ไม่เช่นนั้นศิลปะการแสดงโขนและช่างฝีมือทั้งหลาย คงมีอันสูญหายกันไปนานแล้ว 

           “การแสดงโขนในปัจจุบันต้องมีการปรับตัวให้ทันยุคสมัย เพื่อตอบรับผู้ชมที่เปลี่ยนแปลงไป ซึ่งเป็นเรื่องน่ายินดีที่มีเยาวชนคนรุ่นใหม่ให้ความสนใจมาชมการแสดงโขนเพิ่มมากขึ้นทุกปี ซึ่งการแสดงโขนของมูลนิธิส่งเสริมศิลปาชีพฯ ก็ได้มีการพัฒนารูปแบบการแสดงให้มีความกระชับ เพื่อเรียกความสนใจจากผู้ชม และที่สำคัญคือ มีการสร้างฉากประกอบการแสดง เพื่อสร้างความตื่นเต้นและให้ผู้ชมได้จินตนาการได้ง่ายขึ้น ดังนั้นการเลือกตอนที่ใช้ในการแสดงโขนแต่ละครั้ง ให้มีความสนุกสนาน และเหมาะสมกับโอกาสต่าง ๆ จึงเป็นสิ่งสำคัญอย่างมาก นอกจากนี้การดำรงอยู่ได้ของโขนคือ การเป็นศิลปะที่สามารถปรับตัวให้เข้ากับสังคมทุกยุคสมัยได้ ซึ่งถือเป็นความท้าทายในการสืบสาน “โขน” ที่เป็นมรดกของชาติให้คงอยู่สืบไป” 

          ดร. สุรัตน์ จงดา ผู้เขียนบท และกำกับการแสดง การแสดงโขนมูลนิธิส่งเสริมศิลปาชีพฯ 2562 กล่าวถึงความสนุกสนานของการแสดงโขน ตอน สืบมรรคา ว่า “เป็นตอนที่มีความสนุกสนาน หลากรส และเต็มไปด้วยสีสัน มีการทำฉากเทคนิคให้พิเศษกว่าทุกปีที่ผ่านมา แฟนตาซีมากกว่าเดิม สนุกสนานมากขึ้น และจะได้เห็นหนุมานผจญภัยที่ด่านต่าง ๆ จนถึงเมืองลงกา รวมทั้งมีฉากไฮไลท์ เช่น ฉากแม่น้ำใหญ่ ซึ่งเป็นหนึ่งในฉากเด่นของตอน โดยหนุมานและเหล่าวานร พบแม่น้ำใหญ่ หนุมานจึงนิรมิตกายให้ใหญ่โตเอาหางพาดต่างสะพานให้กองทัพวานรไต่ข้ามแม่น้ำมีตัวละครใหม่ ๆ อย่างนางอังกาศตไลที่จะปรากฏเฉพาะในตอนนี้เท่านั้น  ตลอดจนท่วงท่าการรำได้มีการรื้อฟื้นท่ารำแม่บทเก่าแก่ขึ้นมาใหม่ ซึ่งยังไม่เคยแสดงในการโขนมูลนิธิส่งเสริมศิลปาชีพฯ ครั้งใดมาก่อน โดยเชิญครูผู้เชี่ยวชาญระดับศิลปินแห่งชาติมาเป็นผู้ฝึกสอนท่วงท่ารำทุกขั้นตอน ที่สำคัญการดำเนินเรื่องก็กระชับ ฉับไว และตื่นเต้น เข้ากับรสนิยมของผู้ชมรุ่นใหม่ รับรองว่าสนุกสนานชวนติดตาม แฟนโขนทุกคนไม่ควรพลาดชม”

          สำหรับการแสดงโขนส่งเสริมศิลปาชีพฯ ตอน “สืบมรรคา” มี 2 องก์ รวม 10 ตอน โดยมีฉากรบเด่นเช่น ฉากหนุมานรบนางอังกาศตไล โดยหนุมานเหาะเข้ากรุงลงกานางอังกาศตไล เสื้อเมืองลงการักษาด่านอากาศเข้าขวางหน้าหนุมาน หนุมานจึงสังหารนางอังกาศตไล, ฉากกลางทะเล ที่หนุมานเหาะมาถึงกลางทะเล นางผีเสื้อสมุทร รักษาด่านเมืองลงกา เห็นหนุมานเหาะมาจึงนิมิตขวางหน้าไว้และจะกินหนุมาน หนุมานจึงเหาะเข้าปากผ่าท้องนางผีเสื้อสมุทร และฉากรักเด่น เช่น ฉากตำหนักในกรุงลงกา ซึ่งเล่าถึงทศกัณฐ์ตั้งแต่ได้นางสีดามาและนำไปไว้ในสวนขวัญ ทศกัณฐ์เฝ้าคิดถึงแต่นางสีดาทุกคืนวัน ครั้นว่างจากราชการทศกัณฐ์จึงสั่งให้จัดขบวนแห่ไปสวนขวัญ ทั้งแต่งกายให้งดงามเพื่อไปเกี้ยวนางสีดา เป็นต้น

          การแสดงโขนมูลนิธิส่งเสริมศิลปาชีพฯ ตอน “สืบมรรคา” จะเปิดการแสดงระหว่างวันที่ 6 พฤศจิกายน ถึง 5 ธันวาคม 2562 ณ หอประชุมใหญ่ ศูนย์วัฒนธรรมแห่งประเทศไทย สามารถซื้อบัตรเข้าชมได้ตั้งแต่วันนี้เป็นต้นไป ที่ไทยทิคเก็ต เมเจอร์ ทุกสาขา หรือ www.thaiticketmajor.com หรือสามารถติดตามข่าวสารความเคลื่อนไหวทั้งหมดได้ทางเว็บไซต์ www.khonperformance.comและเฟซบุ๊ก Khon Performance โขนมูลนิธิส่งเสริมศิลปาชีพฯ